Roketler
 
Roket:Atışsırasında mekanik olarak yön verilen, yörüngesinin başlangıcındaözitmeli olarak yol alan ve daha sonra yalnız balistik kanunlarınabağlı kalan mermi.(Özel silahlardan farklı olarak, roket güdümlüdeğildir.) Bazen, bu tip mermileri atan hafif füzeatarlar içinkullanılır. Özellikle XIV. yy. da, itici gücünü içindeki barutunyanmasından sağlayan humbarası: İngiliz generali Congreve’in icadı olanhumbaraya <<roket>> adı verilmiştir.  </roket>
Roket terimi, devindirici elemanını barutlu bir tapadan meydanagelen özitmeli taktik mermiler için kullanılır. Yalnız tepkiye sağlananilk hareket sırasında patlama olmaması, hem geri tepme probleminiortadan kaldırır, hem de basit ve hafif atış malzemesininkullanılmasına imkan verir: ince namlular, çok namlulu çerçeveler v.b.Atış sıhhati az olduğu için, roket ancak çok yakın veya çok büyükhedeflere karşı kullanılabilir ve güdümlü bir mermi değil de, balistikkurallarına göre yol alan bir fırlatma mermi olduğu ölçüde özelsilahlardan ayrılır. Çukur imla hakkıyla doldurulmağa çok elverişliolan roket, tanksavar silahlarda çok kullanılır (müttefiklerinbazoka’sı ve Almanların Panzerfaust’u). Ayrıca, füze-radarlarladonatılmış olsun veya olmasın, roket, uçaklarda kullanılan ve gerekdüşman uçaklarında taarruzda (1945’te yapılan hesaplara göre, 1 000 mmesafeden atılan her iki roket bir uçak düşürmüştü), gerek yerdekibirliklerin desteklenmesinde çok yararlı olan bir silahtır. En çokkullanılanı 127 mm çapında olan bu çeşit mermilerde geri tepmeninolmayışı, otomatik silahların uçak kanatlarına yüklediği büyükkuvvetleri ortadan kaldırmaktadır.
Roketlerin füzelerden farkı, roketlerin sadece roket motorlarıyla,füzelerin ise hem roket motorları hem de herhangi bir jet motoru iletahrik edilebilmesidir. Roket motorları hem yakıtı hem de yakıtınyanmasını sağlayan oksitleyici maddeyi bünyesinde bulundurur. Dışatmosfer havasına ihtiyaç duyulmaz. Bu sebeple dış çevreye bağlıolmadığı için boşlukta dahi çalışabilir. Esas olarak katı ve sıvıyakıtlı olmak üzere iki çeşide ayrılırlar. Katı yakıtlı roketmotorlarının değişik ebatlarda olanları vardır. Yapıları basittir.Silindirik bir basınç kabı ve bunun içinde bulunan yakıt oksitleyicikarışımı, egzozt ve ateşleyiciden ibarettir. Yakıt ve oksitleyici(nitrogliserin ve nitroselüloz) ya ayrı ayrı bulunur veya oksitleyiciyakıt içine gömülmüş kompozit şekilde bulunur. Kompozityakıt-oksitleyici, roket gövdesine dökülerek doldurulabilir. Bu şekildeçok ince ve hafif yapılı roketler yapmak mümkündür.
Sıvı yakıtlı roket motorları balistik füzeleri ve uzay araçlarınıtahrik etmede kullanılır. Yakıt ve oksitleyici oksijen tanklarda sıvıolarak depo edilir. Pompa, boru ve valflerden sonra karışan yakıt veoksijen yanma odalarına sevk edilir. Yakıt olarak benzin gibihidrokarbonlar, JP-4 ve alkol kullanılır. Roketlerde yakıttan istenenen önemli özellik tepkinin maksimum olması için yüksek sıcaklıklardahafif olmasıdır. Bunu sağlayan en iyi yakıt hidrojen olmasına rağmenyoğunluğu düşük olduğundan çok büyük tanklar ve pompalara ihtiyaçgöstermektedir. Bu sebeple hidrojen, yüksek performanslı büyük araçlariçin uygun bir yakıttır. Diğer bir roket motor tipi olan nükleer roketmotorlarında egzozttan çıkarak tepki saplayan bir akışkan mevcuttur.Depoda sıvı olarak bulunan bu akışkan bir nükleer reaktörden geçereksıcak gaz haline gelir ve enerjisi artar. Hidrojen bu motorlardaelverişli bir akışkan olmasına rağmen, amonyak daha yoğun bir gazolduğundan amonyağın depolanması daha kolaydır.
Sezyum, sodyum veya lityum gibi ir alkalinin ısıtmakla elde edileniyonlarının hızlandırılarak egzozsttan atılması suretiyle tepki eldeetmeye yarayan iyon motorları da bir tip roket motorudur. Bu motorlaruzay araçlarının uzayda manevra yapmasında kullanılır. Bir rokettemotorlar tek veya kademeli olarak birden fazla da bulunabilir.
   Roketlerin Tarihi:Barutla, roketin kullanılması hemen hemen aynıtarihlere rastlar. M.S. 1200’lerde Çinlilerin kağıtlara sardıkları karabarutu roket gibi kullandıkları iddia edilmektedir. Kayıtlara geçmişilk roketin kullanıldığı yer, 1232 tarihli Kayfeng kuşatmasıdır.Avrupa’da ilk roket 1258’de Cologne’de rastlanmaktadır.1258’denitibaren 20 sene içinde Avrupa’da Roger Bacon, Albertus Mağrus, gibiisimler roketle ilgilenirken birçok Arabi kitaplarda roketler hakkındageniş malumat mevcuttur. Bu tarihlerde roektler kendisini, karamuharebelerinden çok yelkenleri yaktığı için deniz muharebelerindegösterdi. Seringapatan’da (1792-1798) cereyan eden savaşlarda HaydarAli ve ordusuna ait roektler sebebiyle çok kayba uğrayan İngilizlersilah olarak kullanılabilecek roket imali için çalışmaya başladılar.Birkaç sene sonra roketlerin menzili 200 m.den 3000 m.ye ulaştı.Cengreeve’nin roketleri ilk defa 1805’te Bouloğne’de deniz taarruzundakullanıldı. Bu dönemde birçok Avrupa devleti roket birlikleri kurdu.
1846’da Williom Hale, uçuş esnasında roketlerin egzxozt kısmına üçküçük meyilli metal taktı. Bu küçük kanalcıklar vasıtasıyla roketlerdönerek gidiyor ve daha isabetli oluyordu. Birinci Dünya Harbi’ndeFransızlar, Almanların topçu ileri gözetleyicisi olarak kullandıklarıbalonları düşürmek için katı yakıtlı roketleri kullanırken, Almanlar dabunların daha geniş ve ipli olanlarını kullandılar. Fakat bu aradaözellikle tahrip maksatlı roektler üzerinde yoğun çalışmalaryapıyorlardı. Daha sonra Fredich Krupp’un firması tahrip maksatlıroketlerin seri imalatına başladı. Bu roketlerde yakıt %50nitrogliserin, %41 nitro selüloz, %9 karbonitten müteşekkil idi.İngiltere, Almanya ve Amerika’da da yakıt tüpleriüzerine genişaraştırmalar yapılıyordu.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında özellikle Amerika’nın geliştirdiğiAT-MI roketi, en gelişmiş bir antitantik roketiydi. İlk defa 1943senesinde Tunus’a karşı kullanıldı. “Bazuka”adı ile anılan bu roket3.75 cm. boyunda ve 5.9 cm çapında idi. Tesirli menzili 180 metre olanbu rokete yeni keşfedilen “Munroe Prensibi” ile çalışan patlayıcıkonuldu. Bu roketlerle beton ve çelik zırhlar delinebilmiştir. Buroketin daha kuvvetli ve daha tekamül etmiş tipi olan 8,75 cm.lik roketilk defa Kore’de denendi. Daha sonra 11,25 cm.lik M-8 roketleri seriolarak imal edilmeye başlandı. 12,5 cm.lik HUAR, 18 cm.lik denizcilerinkullandığı tahrip roketleri ve 16.25 cm.lik uçak roketi RAM bugelişmeleri takip etti.
İkinci Dünya Harbi yıllarında İngiltere’nin 9,25 cm. “Z” roketleri,Rusların Katusha adlı roketleri, Almanların “Nebelwerger 41” ve“Rhenbote” adlı roketleri kullanıldı. Japonların ise bu sıradaroketleri pek gelişmiş değildi. Savaştan sonraki son 10 sene içinde1000 kg. katı yakıtlı roketler yapılmıştır. Katı yakıtlı roket yardımcıkalkış elemanları (RAKE)ler üzerine de yapılan uzun araştırmalarsonucunda büyük gelişmeler kaydedildi. Bundan sonra Almanya’da sıvıyakıtlı RAKE’ler üzerinde çalışmalar yapıldı. Sıvı yakıtlı roketler19372den sonra yaygınlık kazanmaya başladı. Bu çalışmaları Amerikalıfizikçi Robert Hutehings Goddard (1882-1955) başlattı. 1935 senesindeyapılan deneyler başarılı oldu. Bu çalışmalar Avrupa’ya sıçradı.1950’lerin ortalarına kadar 15 değişik ülkede 20 roket tekamül heyetiortaya çıktı. Çalışmalar hızlandı ve bakışlar fezaya yöneldi.
Alman Roketleri:1932’ye kadar sivil geliştirilmeye çalışılan sıvıyakıtlı roketler bu tarihten sonra askeri sahada yerini aldı. Bumaksatla yapılan çalışmalar sonucunda A1-A2-A3-A5 ve 1942’de A4roketleri yapıldı. 8 Eylül 1944’de Hollanda’dan İngiltere’ye V2roketleri atılmaya başlandı. V1 roket değil, insansız bir jet bombasıidi. U2 roketlerinden 1300 kadar atıldı. 1115’i İngiltere’ye ulaştı.2724 kişi öldü. V2 roketlerinin menzili 300 km.yi buluyordu.
ABD Roketleri:İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 80 adet A4 roketparçası toplandı ve bunların ışığında Meksiko City’de çalışmalarabaşlandı. Çalışmalara, davet edilen general Dornberger ve Dr. Van Brounda katıldı. A4’ler ve bundan sonra da Viking’ler üretilmeye başlandı.Vikinglerin son tipinin menzili 1954’de 158 mile ulaştı. Daha sonra 250mile ulaştı. Daha sonra 250 mile (400km.) ve 1956’dan sonra da Bumper,Jüpiter C, X-17 ve Farside roketleri ile de 5000 km. ye ulaşıldı.Farside roketi 2400 metre yüksekte bir balondan fırlatılan dört bölmelibir rokettir. Amerika’da yapılan bu çalışmalar dünya yörüngesinegönderdiği roketler ve en sonunda da Ay’a ulaşmaya kadar devametmiştir. Başlangıçtan itibaren feza çalışmalarında kullanılan roketlerşöyle idi: Scout, Eksplorer, Son Marco (Ther-Agena-D), Agene-D,Alouette, DeHA, TAD, Atlas D, Centour, Titan II, Titan III-c, Satürn I,Pegasus I, Apollo serisi, Satürn IB, Satürn II, Satürn IV B ve nihayetSatürn V91.000 kg. itme gücüne sahip 177 kilometrelik yörüngeye 120tonluk yükü yerleştirebilecek kapasitedeydi. Bu arada “roket uçakları”üzerinde çalışmalar sürdü. İlk çalışmalar  Almanya’da başladı.Planörlerle başlayan çalışmalar, sırasıyla HE-176 uçağı, HE-112,Me-163, Me-163A, Me-163B ve Notter uçağı ile devam etti.
Amerika uzay araçlarını fırlatmak maksadı ile katı yakıtlı Scout veAgena D roketlerini yaptı. Daha sonra yapılan delta roketleri sıvıyakıtlıdır. Bu roketler dört kademelidir. Tiros ve Telstor uydularıdelta roketi ile fırlayılmışlardır. Mariner IV’ü Mars’a götüren roketAtlas D ve Agena D roketlerinin birleşimi idi.Kademeli olan buroketlere füze denir. Uzay araçlarını fırlatmakta kullanılan çok katlıroketler arasında Centaur, Titan, Satürn türlerini saymak mümkündür.Bunların hepsi güdümlü füze sınıfına girer.
SSCB Roketleri:İkinci Dünya Harbi’nin sonuna kadar kayda değer birçalışması olmayan Rusya, İkinci Dünya Harbi’nden sonra iki adet AlmanV-2 roketi ele geçirdi. Hemen çalışmalara başlayarak 400 adet V-2roketinin kopyasını yaptılar. Proje ve planlarını da ele geçirerek beşadet uçaksavar roket tipi, beş kadar deniz kuvvetlerinde kullanılacakroket çeşidi, taktik ve kıtalararası balistik füze yaptılar.
İlk Rus peyki olan Sputnik 1, T-2 roketi daha sonra peykler veinsanlı feza araçları Vostok ve sıvı yakıtlı bir roket olan Vostok T-3roketiyle fırlatıldı
 
 
Share |
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol